رسانه های دیجیتالی چون موبایل و تبلت ابزاری برای انتقال پیام و انتقال معنا و مفاهیم از فرستنده به گیرنده می باشند. که این وجه استفاده از این گونه ابزارها باعث افزایش تعاملات اجتماعی افراد می شوند. منظور از رسانه های دیجیتال در این مقاله موبایل و تبلت می باشد و سایر رسانه های دیجیتال در اینجا مورد بررسی قرارنگرفته است. تعاملات اجتماعی به معنای ایجاد ارتباط بین دو نفر یا بیشتر می باشد که منجر به واکنشی میان آن ها می شود و این واکنش برای هر دوطرف شناخته شده است . تعاملات اجتماعی مقدمه شکل گیری و پرورش هوش هیجانی در افراد می باشد.

میزان و عوارض استفاده کودکان از رسانه های دیجیتال در ایران و جهان رو به افزایش می باشد. اگرچه رسانه های دیجیتالی همچون موبایل و تبلت باعث افزایش تعاملات اجتماعی ، دسترسی بیشتر به اطلاعات و آشنایی با عادات اجتماعی و فرهنگی انسان ها می شود ولی استفاده ناصحیح و بیش از اندازه از آن ها توسط کودکان باعث افزایش نگرانی والدین شده است. آسیب پذیری طبقات مختلف سنی و اجتماعی در مقابل رسانه ها باهم متفاوت است ، کودکان کم سن و سال آسیب پذیری بیشتری در برابر رسانه های دیجیتال دارند[1]. موبایل و تبلت بهترین و در دسترس ترین وسیله ی ارتباطی با دیگران می باشند که هیچ گونه محدودیت زمانی و مکانی برای افراد ندارند. گوشی موبایل و تبلت فقط وسیله ای برای ارتباط نیستند ، بلکه امکان ذخیره ی انواع بازی ها ، ویدئو ها ، موسیقی ها و … نیز در آن ها وجود دارد. و وقتی آن ها در اختیار کودک قرار می گیرند ، درست مانند این است که یک کامپیوتر شخصی به او داده اید تا آزادانه از آن استفاده کند.

از یک طرف داشتن تعاملات اجتماعی برای کودکان مفید و ضروری و از طرفی استفاده ناصحیح و بیش از اندازه از موبایل و تبلت بسیار نگران کننده و آسیب رسان خواهد بود.

استفاده بیش از حد از رسانه های دیجیتال در کودکان با اختلالات خواب ، تاخیرهای شناختی ، زبانی ، احساسی ، تعاملات اجتماعی و رفتاری همراه است. از جمله عواملی که افزایش سطح مصرف رسانه های دیجیتال منجر به آن می شود تاخیر و کاهش تعاملات اجتماعی و رفتاری در کودکان به علت کاهش بهره هوش اجتماعی و هیجانی می باشد.

امروزه به کارگیری ابزارهای نوین ارتباطی و سرگرمی مانند موبایل و تبلت نیاز به آموزش مستقیم ندارد و کودکان به صورت خودجوش در حال آموزش هستند . در موقعیت ها و مکان های مختلف شاهد کودک چندماهه ای هستیم که موبایل یا تبلت در دست دارد و بدون هدف خاصی در حال بازی کردن با اپلیکیشن ها و پلتفرم های مختلف است. یادگیری و استفاده از ابزارهای نوین از سال های نخست کودکی آغاز می شود که البته این یادگیری به صورت آموزش مستقیم نیست، بلکه والدین و اطرافیان کودک ، ناخودآگاه و به طور غیرمستقیم محیط را برای یادگیری کودک فراهم می کنند. کودکان هم از طریق فرایند الگوگیری و مشاهده جذابیت های این وسائل و پلتفرم ها مشتاق به یادگیری آن می شوند. بر اساس نظر انجمن متخصصان کودکان امریکا ، موبایل و تبلت برای کودکان زیر دوسال ممنوع است. بر اساس تحقیقات انجام گرفته استفاده نادرست و بیش از اندازه از موبایل و تبلت باعث تاخیر در رشد کلامی، بی میل شدن به بازی های گروهی ، مشکلات رفتاری ، پرخاشگری ، خشونت، آسیب به حافظه ی کوتاه مدت ، مشکلات خواب و مشکلات در توجه و تمرکز کودکان می شود. که همه ی این عوامل تعاملات اجتماعی کودک را تحت تاثیر قرار می دهند و باعث تاخیر ویا اختلالاتی در آن می شوند. لذا طبق توصیه ی روان شناسان و متخصصان این حوزه از خریدن موبایل و تبلت به صورت شخصی برای کودکان زیر شش سال باید خودداری شود و بازهم پس از آن تا جای ممکن آن را به تعویق انداخت.

بازی با تبلت و گوشی های همراه فرصت آموزش ، خواندن ، نوشتن و اجتماعی شدن و برقراری ارتباط با دیگران را از کودکان سلب می کند. و فرصت هایی را که کودکان می توانند به گزینه های برقراری ارتباط با کودکان و دیگران و شکل گیری تعاملات اجتماعی مفید بپردازند با بازی و استفاده از رسانه های دیجیتال از آن ها سلب خواهد شد.

تعاملات اجتماعی و خانوادگی در زندگی افراد هنگامی که مدام در حال چک کردن و استفاده از گوشی های همراه خود هستند ، متوقف می شود و باعث از بین رفتن احساس خوب و شادی در افراد خانواده و کودکان آن ها می شود و افراد را از معاشرت با یکدیگر و ساختن تعاملات اجتماعی دور می کند.

والدین نیز هنگامی که از موبایل یا تبلت شخصی خود استفاده می کنند کمتر با فرزندانشان تعامل و گفت و گو دارند و بی توجه تر پاسخ آن ها را می دهند و این امر موجب کم رنگ تر شدن تعاملات خانوادگی و روابط والدین با کودکان می شود.

تلفن همراه در ظاهر ارتباطات را بیشتر کرده است. اما باعث کمتر شدن ملاقات و ارتباطات حضوری شده است.

منابع:

• Payamezan.eshragh.ir
• Scholar.google.com
• Salamatnews.com
• Idehalmag.com

[1] .Rutter children Behavior Questionnaire for parents