برای بررسی بهتر این موضوع ابتدا لازم است توضیحاتی در مورد دقت و تمرکز بدهیم. اینکه دقت چیست و چه رابطه ای با تمرکز دارد و چرا مهم است؛ در حال حاضر آموزش مجازی مدارس چه آسیبی به آن در دانش آموزان وارد کرده است؟

دقت در واقع توجه غیرارادی از طریق حواس پنجگانه است و دقت کردن یعنی خوب دیدن، خوب شنیدن و توجه کردن برای فهمیدن هر چیزی. خوب است بدانید دقت یک مهارت است که با تمرین می توان آن را تقویت کرد.

تمرکز یعنی پرورش دادن ذهن برای حفظ و نگهداری، برای داشتن ذهنی آرام و بدون نشخوار (که همان افکار مزاحم و بی فایده است). که اگر از پس این دو عمل بر نیاییم یادگیری اتفاق نمی افتد.

همۀ ما مقداری از دقت و تمرکز را دارا هستیم ولی همانطور که گفتیم این ها مهارت هستند و می توانیم آنها را تقویت کنیم. از آنجائیکه دقت و تمرکز از طریق حواس پنجگانه عمل می کنند برای تقویتشان هم باید روی حواس کار کنیم. مثلا همۀ ما می دانیم که عمدۀ اطلاعات ورودی به مغز از طریق حس بینائی صورت می گیرد پس تقویت این حس خیلی کمک کننده خواهد بود.

اما ابتدا ببینیم چه عواملی ممکن است میزان دقت و تمرکز را به خصوص در دانش آموزانی که اجباراً خانه نشین شده و از طریق صفحه های نمایشگر هوشمند کلاس ها را دنبال می کنند کاهش می دهد؟

1. یکی از اولین عوامل گرسنگی و تشنگی است که حتماً قبل از شروع کلاس مطمئن شوید این مشکل وجود ندارد.
2. عامل مهم دیگر مشغولیت های ذهنی دانش آموز است که منبع آن ممکن است غم و غصه و نگرانی به خصوص در رابطه با بیماری و از دست دادن عزیزان باشد.
3. اضطراب عامل مهم دیگری است که به خصوص در آموزش مجازی و نگرانی از یادنگرفتن درست مطالب ممکن است تشدید شود.
4. ناراحتی های جسمی و روحی مادر یا پدر هم می تواند ذهن فرزند شما را حسابی مشغول کند.
5. در کلاس های مجازی به دلیل ماندن در منزل احتمال اینکه حواس دانش آموز با رسانه های تصویری مثل تلویزیون و تبلت و بازی های کامپیوتری پرت شود بسیار بالاست که این امر مدیریت و جدیت شما را در استفاده از این ابزارها می طلبد.
6. تخلیه نشدن انرژی و هیجانات دانش آموزی که در خانه مانده باعث میشود سر کلاس بیشتر مشغول بازی و شیطنت شود و کمتر به درس گوش بدهد.
7. بهم خوردن تنظیم خواب دانش آموز و دیر خوابیدن و کمبود خواب.
8. ممکن است سرد یا گرم بودن زیاد فضا هم موجب حواس پرتی شود.
9. همینطور نور شدید یا ضعیف.
10. سرو صدای زیاد محیط مثلاً فرزند کوچکتری که گریه و شلوغ کاری می کند یا تلویزیونی که روشن است یا صداهایی از این دست.
11. گاهی موضوع خود درس برای دانش آموز جذاب نیست و احساس نیاز به آن نمی کند در نتیجه خیلی راحت حواسش پرت می شود.
12. تکالیف سنگین درسی و بیش از ظرفیت دانش آموز در حالیکه ضریب درک درس در آموزش مجازی بسیار پایینتر است.
13. دعوا و درگیری های خانوادگی و تشنج در محیط خانواده نیز یکی از عوامل مهم محسوب می شود
14. خود ماندن دانش آموز در خانه و شیطنت و تخلیه نشدن هیجانش باعث افزایش خشونت و درگیری بین والدین و دانش آموزان می شود.

راهکارهای افزایش تمرکز

در خصوص موضوعی که ما در نظر داریم یعنی افزایش تمرکز در کلاس مجازی تخلیه هیجانات از اولین راهکارهاست. باید حتماً یک برنامۀ ورزشی و تحرکی منظم برای کودک تدارک ببینید. حال می تواند ثبت نام در یک کلاس ورزشی باشد یا پیاده روی و دویدن روزانه و یا رفتن به پارک و استفاده از بازی های آن که می توانید با مشورت با خود دانش آموز یک برنامۀ خوب داشته باشید.

در مرحلۀ بعد باید روی رفتارهای خودتان به عنوان اولین و مهمترین الگوی فرزندتان کار کنید. زمانی که خود شما ساعت ها پای فضای مجازی یا تلویزیون هستید چگونه می توانید فرزندتان را منع کنید؟ او از رفتار شما تأثیر می گیرد و صدها بار گفتن اینکه گوشی ممنوع آنقدر تأثیر ندارد که خودتان این رفتار را اصلاح کنید و به جای آن مطالعه کنید و یا به صورت جمعی کتاب بخوانید و در موردش گفتگو کنید یا بازی های دسته جمعی انجام دهید که می توانید از بازی های فکری موجود در بازار استفاده کنید یا گاهی از روی فیلم های کاردستی اینترنتی چیزهای مختلف بسازید یا حتی با هم آشپزی کنید و خیلی کارهای دیگر که می تواند جایگزین های مناسبی برای گوشی و فضای مجازی باشد.

همزمان که رفتار خودتان اصلاح می شود لازم است روی مسئولیت پذیری کودک نیز کار کنید چون نهایتاً اگر نسبت به خانه و خانواده و کارهای مدرسه و درس هایش حس مسئولیت نداشته باشد راه به جایی نمی برید. و بهترین حالتش این است که از همان زمان طفولیت مسئولیت های کوچکی به او واگذار کنید مثلاً بردن بشقاب غذایش به آشپزخانه یا جمع کردن بخشی از اسباب بازیهایش و… اگر فرزند ما مسئولیت پذیر باشد مجازی شدن کلاس هایش باعث نمی شود تا کل مسئولیت درس یاد دادن و مشق و کارهای مختلفش گردن شما بیفتد و هر روز در خانه شاهد جنگ های بی پایان مادرها و فرزندان دانش آموزشان باشیم. مثلاً برای نوشتن تکالیف معمولاً وقت مشخصی برای فرستادن دارند، شما یک یا دوبار متذکر شوید تا در آن زمان مشخص انجام بدهد و اگر انجام نداد بگذارید با نتیجه انجام ندادن تکلیفش و اخطار معلم مواجه شود.

خب حالا که مسائل تربیتی را گفتیم باید روی مسائل به ظاهر ساده ولی مهم هم کار کنیم. از جمله اینکه مکانی که کودک باید در کلاس شرکت کند یک جای اولا ثابت باشد چون تغییر مکان خودش تمرکز را کم می کند.

دوما جایی از منزل که کمترین صدا و بهترین نور و مرتب ترین حالت را دارد باشد. مثلا گوشه ای از اتاق خودش…البته توجه داشته باشید فرزندتان کلاسش را از درون تخت برگذار  نکند چون نصف تمرکزش را باید برای مقابله با خواب آلودگی بگذارد.

و مورد دیگر اینکه قبل از شروع کلاس کتاب و دفتر مورد نیاز آن کلاس و تمام وسایلش روی میز آماده کرده باشد تا وسط کلاس مدام به دنبال وسایلش بلند نشود در نتیجه رشتۀ درس از دستش خارج شود.

همچنین می توانید از  دانش آموزتان بخواهید برای پرت نشدن حواسش و تمرکز و در نتیجه یادگیری بهتر سر کلاس از مطالب یادداشت برداری و خلاصه نویسی کند.

منابع:

1. کلیدهای پرورش کودکان مبتلا به اختلال کمبود توجه/نویسندگان: باری ای مکنامارا، فرانسیس جی مکنامارا/ مترجم: فریبا مقدم/انتشارات: صابرین
2. https://www.tasnimnews.com/fa/news/
3. https://www.isna.ir/news/
4. https://roshka.ir/#!/contents/
5. https://maxteachenglish.com/%D