این‌گونه می‌توان گفت که تماشای انیمیشن بخش درخورتوجهی از اوقات فراغت کودکان را دربرمی‌گیرد. بنابراین بدیهی است که این صنعت بر رفتارهای کودکان تأثیر مثبت و منفی بگذارد. صنعت انیمیشن بر خلاف تصور خیلی از بزرگ‌ترها که صرفاً آن را سرگرمی می‌دانند، دنیای کودک است. کارتون و انیمیشن امروزه محبوب‌ترین سرگرمی کودکان است و توسعه رسانه‌ها به راحت‌تر شدن تماشای انیمیشن کمک بزرگی کرده است در نتیجه تأثیرپذیری الگوی رفتاری کودکان هم از کارتون‌ها روز به روز بیشتر می شود.
این صنعت با استفاده از شخصیت‌های جذاب، رنگ‌های شاد و هیجان‌انگیز و اصل بزرگ “اغراق” روی کودکان تأثیر می‌گذارد. اغراق در انیمیشن برای جذب مخاطب می‌تواند از راه‌های مختلفی نشان داده شود. گاه خشونت زیاد است گاه تخیل زیاد. البته کارتون‌های زیادی هم ساخته می‌شود که این‌گونه نیست و مناسب تماشای کودک است.
ما مسئول حفاظت از فرزندمان هستیم و باید در انتخاب کارتون‌ها دقت زیادی داشته باشیم. ما باید کودکان را در تماشای تلویزیون و کارتون همراهی کنیم؛ چون این برنامه‌ها بیشترین تأثیر را به خاطر ساختار بافت عصبی مغز کودک که هنوز کامل نشده و بسیار حساس است روی الگوی رفتاری کودکان دارند تا بچه‌های بزرگ‌تر و اگر شما همراهی نکنید، کودک نمی‌داند کدام صحنه را باید تقلید کند و کدام نامناسب است. مثلاً دیدن کارتون‌هایی که میزان خشونتش بالاست باعث می‌شود کودک حساسیتش به احساسات دیگران را از دست بدهد و در واقع قدرت تشخیص زندگی واقعی در او ضعیف خواهد شد.
بعضی از مطالعات آمده‌اند میزان تأثیر را با استفاده از پارامترهایی مثل میزان توجه مخاطب، گیشه موفق، رقابت، ژانر، جلوه‌های فنی و… محاسبه کرده‌اند؛ ولی هیچ‌کدام از اینها منظور ما را تأمین نمی‌کنند؛ چون کمترین توجهی به محتوا ندارند.
اگر برایتان سؤال است که اصلاً چرا آن‌قدر کارتون‌ها برای کودکان جذاب است باید بدانید ذهن کاوشگر کودک همواره در حال خیالپردازی است و پر از شکل و رنگ. این چیزها در دنیای واقعی و زندگی معمول و روزانه کودک وجود ندارد؛ ولی زمانی که کودک شما کارتون می‌بیند بسیاری از نیازهایش در زمینۀ تصاویر خیال‌انگیز و شکل و رنگ‌های غیرواقعی و تخیلی برآورده می‌شود و به همین دلیل است که به‌محض شروع کارتون و انیمیشن کودک میخکوب صفحۀ تلویزیون می‌شود. و اینجا اگر انیمیشن های مناسب باشد اتفاقا به قدرت خیالپردازی و خلاقیت کودک کمک می کند.
الگوهای انیمیشنی نامناسب
کودکان در سنین پایین بیشترین همانندسازی را با انیمیشن‌ها و شخصیت‌های کارتونی برقرار می‌کنند و در ذهنشان تبدیل به قهرمان زندگی‌شان می‌شوند. انیمیشن‌های روز دنیا چون غیرایرانی هستند طبیعتاً بافرهنگ ما مغایرت دارند پس باید خیلی دقت کنیم. مثلاً خیلی از این انیمیشن‌های به‌اصطلاح پرنسسی و باربی را اگر دیده باشید الگویی که ارائه می‌دهد این است که قهرمان لباس‌های نامناسب می‌پوشد و تنها آرزویش در زندگی یافتن یک شاهزاده سوار بر اسب سفید است که او را از مشقات زندگی نجات بدهد. این الگو به‌خصوص در ذهن دختربچه‌ها شکل می‌گیرد که شخصیت و زندگی‌شان را به آمدن شاهزاده‌ای در آینده‌ای نامعلوم گره بزنند. همواره درگیر پوشیدن لباس‌های عروس و پرنسسی باشند و درخواست لباس و کیف و اسباب‌بازی و لوازم‌تحریر شخصیت‌های موردعلاقه‌شان را داشته باشند. آن وقت برای خودشان به‌عنوان یک انسان مستقل شخصیتی قائل نیستند و ملاکشان برای ارزیابی خودشان و انسان‌های دیگر محدود به زیبایی ظاهری و فنون دلبری خواهد شد. این مسئله فقط برای دختربچه‌ها نیست.
پسربچه‌ها هم بعد از دیدن انیمیشن‌های سوپرمنی ممکن است دچار احساس ناکافی بودن و ضعف شخصیت شوند. تأثیری که در الگوی رفتاری آنها دارد این است که چون هنوز ذهنشان برای درک بعضی از مفاهیم آماده نشده و مرز تخیل و واقعیت برایشان باریک است؛ مثلاً یک پسربچه ۴ساله درک نمی‌کند که مرد عنکبوتی غیرواقعی است و چون خوشش می‌آید می‌خواهد مثل او باشد، بالای کمد یا لبۀ پشت‌بام می‌رود و می‌خواهد بپرد پایین تا تارهای عنکبوتی‌اش را تست کند، اگر به‌موقع نرسید اتفاق ناگواری رقم خواهد خورد کمااینکه چندین مورد در ایران و کشورهای دیگر پیش‌آمده است.
الگوهای انیمیشنی مناسب
به همین نسبت انیمیشن‌های خوب و مناسب هم می‌تواند الگوهای مثبت و کاربردی در اختیار کودکان ما بگذارد. چون تماشای کارتون برای کودک جذاب است و بهتر در ذهنش می‌نشیند می‌توانید خیلی از آموزش‌ها را از طریق انیمیشن‌های آموزشی مناسب که انتخاب و گزینش آن با شماست برای کودکتان بگذارید.
بسیاری از انیمیشن‌ها هم هستند که برای سرگرمی ساخته شده‌اند و سرشار از مفاهیم والای اخلاقی و خانوادگی هستند یا کودک را در موقعیت‌های مختلف نشان می‌دهد که چگونه باتکیه‌بر نیرو و استعداد خودش دنیایش را تغییر می‌دهد. یا انیمیشن‌های ورزشی که به‌خصوص ساخته‌های کشور ژاپن و کره در این زمینه زیاد است و می‌توانید برای تشویق کودکتان به ورزش‌های مختلف این انیمیشن‌ها را انتخاب کنید.
انتخاب انیمیشن
اینکه گزینش انیمیشن برای بچه‌ها با شماست یعنی اول باید حتماً خودتان یک دور انیمیشن موردنظر را ببینید و بعد چند نقد و نظر در موردش بخوانید؛ آن‌وقت می‌توانید آن را برای کودک نمایش دهید. ممکن است بگویید سخت است، بله سخت است؛ ولی وقتی بدانید کودک تمام این شخصیت‌ها و رفتارهایشان را در ذخیره الگوهای رفتاری ذهنش نگه می‌دارد و ممکن است حتی الان از آن استفاده نکند؛ ولی مستقیماً در شخصیت و نگرش او در آینده اثرگذار خواهد بود، این وقت را می‌گذاشتید و با اطمینان خاطر انیمیشن‌های مناسب را شناسایی و انتخاب می‌کردید.
ممکن است بگویید چطور انتخاب کنیم؟ اولاً ببینید به رده سنی کودک شما می‌خورد یا نه؟ بعد خود انیمیشن را ببینید که آیا با نظام ارزشی شما و خانواده‌تان جور است؟ با آنچه شما برای تربیت کودکتان در نظر دارید مغایرتی دارد یا نه؟
نقد و نظرهایی را هم که می‌خوانید دقت کنید ممکن است منتقد و کارشناسی که آن مطلب را نوشته نظام ارزشی‌اش با شما مغایر باشد پس این هم به باقی نکات اضافه کنید.
امیدواریم روزی برسد که بتوانیم صرفاً با انیمیشن‌های مناسب تولید ایران کودکانمان را سرگرم کنیم.
منابع:
افکارتان را باما در میان بگذارید
برای افزودن دیدگاه باید وارد شوید