همۀ انسانها نیاز دارند که با همنوعانشان ارتباط داشته باشند. درگذشته این ارتباط به دلیل گستردگی خانوادهها بیشتر درون خانواده و فامیل بود و بعد به دوستیهای بیرونی میرسید. اما باگذشت زمان به دلیل کوچکشدن واحد خانواده و کمشدن رفتوآمد خانوادهها با اعضای فامیل مسئلۀ دوستیابی در کودک و نوجوان به یک مسئله، با اولویت بالا تبدیل شده است. ازآنجاییکه دوستی یک رابطۀ دوطرفه است همراه با صمیمیت و همدلی و رفاقت، نیازهای اولیه فرد در مواجهه با رنجها و بحرانها و مشکلات زندگی را رفع میکند، هرچند در کودکی دوستیها زیاد عمیق نیستند و بیشتر بچهها برای هم نقش همبازی را دارند؛ ولی از دل همین همبازیها بهمرور دوستیهای چندساله شکل میگیرد و مهارتهایی به دست میآید که باعث تداوم و بقای دوستیهاست؛ پس لازم است کودک ما مستقیم با کودکان دیگر ارتباط بگیرد تا بتواند به این مسائل دست پیدا کند. برای همین هم خیلی از افرادی که درگذشته مخالف سرسخت مکانهایی مثل مهدکودک برای نگهداری از کودکان بودند الان فقط به این دلیل ساده که بچههایشان بتوانند با کسی دوست شوند و مهارتهای اجتماعی و ارتباط با همسالان را بیاموزند به مهدهای کودک، خانههای بازی و آموزشگاههای مختلف رو آوردهاند.
اما در چندساله اخیر مسئلهای که به این حد از اهمیت رسیده بود و والدین برایش هزینههای زیادی متقبل میشدند با یک بحران مواجه شد، آموزش مجازی به دلایل مختلفی مثل کرونا، آلودگی هوا و کمبود گاز و غیره که همگی باعث غیرحضوری شدن مدارس و مهدهای کودک و خانهنشین شدن بچهها شد که یعنی از همان امکان محدود برای برقراری ارتباط با همسالان و پیداکردن دوست هم محروم شدند.
در این مقاله میخواهیم به یکسری آسیبهایی که آموزش آنلاین به مهارتهای اجتماعی بچهها وارد کرده و راهکارهایی که میتوانید استفاده کنید برای کمک به بهبود روابط بچهها با گروه همسالانشان و آموزش مهارتهای اجتماعی بپردازیم.
آسیبها:
- اولین و مهمترین آسیبی که حتماً خیلی از شما خانوادهها هم به آن واقفید مسئلۀ تنهایی بچههاست. تنها پشت یک سیستم.
- عدم تحرک و خفته شدن هیجانات که باعث انواع بدخلقی و پرخاش و لجبازی در کودکان میشود بهخصوص در خانههای آپارتمانی که کودک برای راهرفتن هم تذکر دریافت میکند چه برسد به سروصدا و بالا پایین پریدن.
- همچنین این نشستن در خانه موجب افزایش وزن زیادی در دانشآموزان شده طور یکه در ابتدای کرونا متوسط اضافهوزن ۷ درصد بوده که اکنون به ۳۱ درصد رسیده است.
- ساعتهای طولانی نشستن پای وسایل ارتباطی هوشمند باعث شده حتی بعد از ساعتهای کلاس هم کودک در فضای بیکران و پرهیجان و البته خطرناک مجازی بچرخد که آسیبهای جدی هم به روح و روان کودک و هم به سیستم عصبی و شناختی مغز وارد میشود.
- کودک مهارتهای اجتماعی از جمله دوستیابی را فرانمیگیرد و در طول دوران نوجوانی و بزرگسالی ممکن است همواره احساس افسردگی و تنهایی و نقص در خودش داشته باشد.
- از جمله مهمترین مسائلی که ممکن است پیش بیاید عدم توانایی در گرفتن حقوحقوق خود از دیگران است؛ چون از کودکی یاد نگرفته چگونه در اجتماع باید با گفتگو اما قاطعانه صحبت کنند تا جدی گرفته شود.
- این ماندن در خانه همچنین موجب وابستگی زیاد بین کودک و مادر شده طوری که خیلی از دانشآموزان حتی موقع حضور سر کلاس و انجام تکالیف میخواهند مادر کنارشان باشد که این امر موجب مشغولیت زیاد مادر و نرسیدن به وظایف و علاقهمندیهای خودش میشود که خود میتواند باعث افسردگی و اضطراب برای مادر و فرزند باشد.
- نقص در برقراری روابط رودررو همچنین باعث شده با نسلی مواجه باشیم که توانایی همکاری و کار تیمی و همدلیکردن در هنگام بحرانها با دوستان و همنوعانشان را ندارند.
- آموزش آنلاین همچنین باعث میشود نظم در کارها و آن قانونمندی که با مدرسه رفتن و صبح زود بیدارشدن و ماندن چند ساعت در مدرسه و برنامه و تکلیف داشتن در خانه یک نظم و انضباطی به کودک به طور عملی آموزش میداد از بین برود و کودکی که سر کلاس آنلاین در اتاقش نشسته و حتی گاهی درازکش سر کلاس حضور پیدا میکند و خیلی راحت حواسش به اسباببازیهای اتاقش یا وسایل دیگر یا مثلاً به صدای تلویزیون پرت میشود نظم و قانونمداری برایش درونی نمیشود.
راهکارهای کمک به دوستیابی کودک
- اولازهمه بهعنوان پیشزمینه باید روی شناخت احساسات کودکتان کار کنید. او باید احساسات مثبت و منفی خودش را بشناسد تا بتواند برای مواجهه با احساسات منفی و هیجاناتش راهحل بیابد.
- بعد باید محیطی که فرزندتان با کودکان همسالش بتواند تعامل کند فراهم کنید. حالا میتواند مهدکودک باشد یا کلاسهای دیگر. میتوانید با کودکان همسال فامیل یا دوستانتان قرار ملاقاتهای منظم بگذارید تا بچهها بتوانند با هم ارتباط مؤثر داشته باشند.
- یکی از مشکلاتی که بهخصوص در دوران کرونا به وجود آمد عدم توانایی در برقراری ارتباط چشمی درست است که این مسئله را شما باید در خانه با گفتگوهای مداوم و بازیهای مختلف با فرزندتان تمرین کنید و در همۀ این کارها هم قد او شوید و تماس چشمی داشته باشید.
- باید دقیق شوید در رفتار فرزندتان تا ببینید کجای مسیر دوستیابی و ارتباطات اجتماعی را مشکل دارد. در معرفی خودش به بچههای دیگر مشکل دارد یا نه خودش را خوب معرفی میکند و شروع خوبی دارد؛ اما در ادامه نمیتواند ارتباطش را محکم کند که آن هم باید ببینید مشکل کجاست.
- گاهی کودک قدرت خودکنترلی ندارد و مثلاً در بازی وقتی میبازد شروع به پرخاش و دادوبیداد میکند. یا نمیتواند نوبت را رعایت کند و تحمل کنار ماندن و صبرکردن ندارد. در این مورد لازم است که برایش وقت بگذارید و شیوههای برخورد با احساسات منفی و شیوههای سالم و سازندۀ برخورد را آموزش دهید.
- خودتان هم باید روابط اجتماعی و دوستانۀ خوبی با اطرافیانتان داشته باشید و بهعنوان اولین و مهمترین الگوی کودک باید چیزی که به او میگویید در رفتار خودتان هم مشهود باشد.
- در مورد اینکه دوست خوب چه ویژگیهایی باید داشته باشد با هم گفتگو کنید و بعد میتوانید با هم بچههای دیگر را زیر نظر بگیرید و ببینید کدام رفتارهایشان مناسب است و کودکتان دوست دارد و بعد در مورد این ویژگیها با هم گفتگو کنید.
- میتوانی برای آموزش دوستیابی مثلاً در مرحله معرفی یا بازیهای گروهی از عروسکها و بازیهای نمایشی کمک بگیرید. بهخصوص در مواردی که کودک شما خجالتی است این روش بسیار کمککننده خواهد بود.
منابع:
افکارتان را باما در میان بگذارید